Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) – kluczowa linia kolejowa w Polsce

Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) każdego dnia umożliwia tysiącom pasażerów szybką i wygodną podróż między północą a południem kraju. To właśnie dzięki niej pociągi kursujące między Warszawą a Krakowem, Katowicami czy Wrocławiem są w stanie osiągać rekordowe prędkości, w efekcie skracając czas przejazdu i zwiększając komfort podróżnych.

Modernizacja CMK otwiera nowe możliwości dla rozwoju kolei w Polsce, przyczyniając się do jeszcze lepszej jakości usług i konkurencyjności transportu kolejowego. Dlaczego centralna magistrala jest tak ważna i jak zmieni się w najbliższych latach? Wszystkie informacje znajdziesz w dalszej części artykułu.

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku deficyt zdolności przewozowych między Śląskiem a północną i centralną częścią Polski ograniczał rozwój kraju. W odpowiedzi na to wyzwanie rozpoczęto prace nad koncepcją sprawnego połączenia tych regionów.

W latach 1970–1971 zaprojektowano Centralną Magistralę Kolejową, dostosowując ją do prędkości rzędu 200-250 km/h – rozwiązanie takie było wówczas prawdziwie wizjonerskim podejściem.

Podczas budowy magistrali kolejowej zastosowano duże promienie łuków (wynoszące 4000 m), a także odpowiednią odległość między osiami torów (4,5 m). Wszystko to miało na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa składów podczas osiągania wysokich prędkości.

Pierwsze pociągi pasażerskie rozpoczęły kursowanie po CMK w 1984 roku, osiągając prędkość maksymalną 140 km/h. W 1988 roku składy rozwinęły prędkość do 160 km/h. Efekt? Znaczący krok w rozwoju polskiej kolei – wystarczy tylko porównać prędkość pociągów:

• Podróż pociągiem relacji Warszawa – Katowice w latach 1983/1984 zajmowała 4 godz. 6 min, w latach 1984/1985 3 godz., w latach 1985/1986 2 godz. 58 min, a w 2025 wynosi 2 godz. 25 min.

• Podróż pociągiem relacji Katowice – Warszawa w latach 1983/1984 zajmowała 4 godz. 31 min, w latach 1984/1985 3 godz. 4 min, w latach 1985/1986 2 godz. 58 min, a w 2025 roku wynosi 2 godz. 30 min.

• Podróż pociągiem relacji Warszawa – Kraków w latach 1983/1984 zajmowała 4 godz. 29 min, w latach 1984/1985 3 godz. 11 min, w latach 1985/1986 3 godz. 4 min, a w roku 2025 wynosi 2 godz. 19 min.

• Podróż pociągiem relacji Kraków – Warszawa w latach 1983/1984 zajmowała 4 godz. 23 min, w latach 1984/1985 3 godz. 18 min, w latach 1985/1986 3 godz. 4 min, a w roku 2025 wynosi 2 godz. 20 min.

Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technicznym Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) stała się “poligonem doświadczalnym” dla rozwoju infrastruktury kolejowej w Polsce, umożliwiając testowanie nowego taboru i technologii. ​Jak to się stało, że uzyskano aż tak dobre czasy przejazdu? To kwestia coraz bardziej nowoczesnych taborów, minimalnej liczby postojów, a także małej rezerwy czasowej wynoszącej zaledwie około 5 minut na całą trasę.

Linia kolejowa nr 4, czyli Centralna Magistrala Kolejowa, jak już wiesz, odgrywa ważną rolę w polskim systemie transportowym, łącząc Warszawę z Krakowem, Katowicami i Wrocławiem. Aby sprostać rosnącym wymaganiom przewozowym, rozpoczęto prace modernizacyjne mające na celu podniesienie prędkości pociągów oraz zwiększenie bezpieczeństwa.

Jednym z ważniejszych przedsięwzięć jest budowa nowoczesnego systemu sterowania ruchem kolejowym ETCS poziomu 2 na 210-kilometrowym odcinku Korytów – Zawiercie. Wartość tej modernizacji to aż 361 mln zł.

System w sposób ciągły ma nadzorować prowadzenie pojazdu przez maszynistę, monitorując dopuszczalną prędkość oraz miejsca zatrzymania, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia bezpieczeństwa i efektywności ruchu kolejowego.

Prowadzone są także prace mające na celu dostosowanie infrastruktury CMK do przejazdu pociągów z prędkością do 250 km/h. Objęły one m.in. wymianę torów na odcinku Psary – Zawiercie, modernizację posterunku odgałęźnego Knapówka (tu wymieniane są rozjazdy dla dużych prędkości) oraz przebudowę stacji Zawiercie, w której zamontowane zostały nowoczesne urządzenia sterowania ruchem kolejowym.

Te etapy budowy CMK i jej modernizacji mają wynieść łącznie około 1,8 mld zł. Finansowane są ze środków budżetowych oraz unijnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).

Aby sprostać rosnącym wymaganiom przewozowym oraz zwiększyć konkurencyjność kolei, planowane są dalsze inwestycje i ciągła modernizacja linii kolejowej nr 4. Jednym z głównych celów jest podniesienie prędkości maksymalnej pociągów do 250 km/h. Pozwoli to znacznie skrócić czas podróży między kluczowymi miastami, a w rezultacie – przekonać Polaków do rezygnacji z samochodów właśnie na rzecz transportu publicznego na linii dużych prędkości.

W tym celu realizowane są prace związane m.in. z:

• wdrożeniem nowoczesnych systemów sterowania, takich jak wspomniany już przez nas Europejski System Sterowania Pociągiem (ETCS) poziomu 2, który zapewni bezpieczeństwo ruchu kolejowego,

• modernizacją mostów, wiaduktów i przepustów będących składową linii CMK (linii kolejowej nr 4), której celem jest poprawa przepustowości linii kolejowej.

W ramach Programu Kolejowego Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) planowana jest także budowa nowej linii będącej przedłużeniem linii kolejowej CMK na północ – ma to umożliwić bezpośrednie połączenie z nowym lotniskiem oraz integrację z innymi projektowanymi liniami Kolei Dużych Prędkości.

Inwestycje te mają na celu stworzenie spójnej, nowoczesnej sieci kolejowej i dostosowanie centralnej magistrali, która sprosta przyszłym wyzwaniom transportowym oraz przyczyni się do zrównoważonego rozwoju kraju. Szacuje się, że prędkość maksymalna 250 km/h pociągów na linii kolejowej nr 4 może być osiągalna już pod koniec 2025 roku!